Mathieu Vandenbulcke: “Betutteling van ouderen is een existentiële bedreiging”

Ouderenpsychiater Mathieu Vandenbulcke, UPC KU Leuven, waarschuwt voor een diepgeworteld probleem in de samenleving: de manier waarop ouderen systematisch worden betutteld en geïnfantiliseerd. Van troetelnaampjes zoals “lieveke” en “madammeke” tot medische beslissingen die over hun hoofden heen worden genomen – het tast hun autonomie en waardigheid aan. “Soms hebben mensen in een gezondheidsberoep de onhebbelijke gewoonte om ouderen te behandelen alsof ze kinderen zijn”, zegt Vandenbulcke. “Dat is niet onschuldig. Het kan als een existentiële bedreiging worden ervaren.”

De Vlaamse Ouderenraad trekt daarom aan de alarmbel. In hun recent advies over beeldvorming eisen ze meer respect en inspraak voor ouderen, zowel in de zorgsector als in het bredere maatschappelijke debat. Want hoewel de groep 65-plussers steeds groter wordt, worden ze nog te vaak aan de zijlijn gezet.

Een dieper probleem in de gezondheidszorg

Niet alleen in woonzorgcentra, maar ook in ziekenhuizen en dokterspraktijken krijgen ouderen niet altijd de kans om zelf beslissingen te nemen. “We zien dat ouderen soms zonder duidelijke communicatie in een ‘klinische mallemolen’ belanden,” zegt Vandenbulcke. “Onderzoeken en behandelingen worden opgestart zonder dat er voldoende wordt stilgestaan bij de persoonlijke wensen van de patiënt.”

Meer inspraak en erkenning voor ouderen

De Vlaamse Ouderenraad benadrukt dat ouderen niet alleen een stem moeten krijgen in hun eigen zorg, maar ook in het bredere maatschappelijk debat. “Vandaag leven veel ouderen nog dertig jaar na hun pensioen, maar worden ze systematisch aan de zijlijn gezet. Ze hebben een schat aan ervaring, maar zitten nauwelijks aan tafel in belangrijke discussies over thema’s als digitalisering en klimaatverandering.”

Waardigheid in ouderenzorg

Sommige woonzorgcentra zetten al stappen om betutteling tegen te gaan, zoals opleidingen voor zorgverleners om ‘elderspeak’ te vermijden. Maar volgens Vandenbulcke moet de focus breder zijn: “Respectvolle zorg begint bij luisteren en autonomie erkennen. De tijd dat ouderen louter als passieve zorgontvangers worden gezien, moet definitief voorbij zijn.”

Lees 

• ‘Madammeke? Het is mevrouw’ | De Tijd