Meer nabijheid, minder dwang: pleidooi voor menselijkheid bij psychisch lijden

Onder de wens om te sterven schuilt vaak een verlangen om niet langer op déze manier te moeten leven. Die diepere laag erkennen en nabij blijven bij wie ondraaglijk lijdt – dat is de kern van het pleidooi dat psychologen van Reakiro, een initiatief van het UPC KU Leuven en de Broeders van Liefde, vandaag publiceren in De Morgen. Hun bijdrage kwam er als reactie op uitspraken van psychiater Lieve Thienpont over wilsbeschikking bij psychisch lijden.

In een dubbelinterview met Wim Distelmans (DM, 25/10) stelde Lieve Thienpont dat “in de psychiatrie altijd nog een behandeling denkbaar is, maar dat de wilsbeschikking van de patiënt te weinig wordt vermeld”. Die uitspraak raakte een gevoelige snaar bij de psychologen van Reakiro, het inloophuis in Leuven en Brugge voor mensen die euthanasie overwegen omwille van psychisch lijden.

Hun opiniestuk in De Morgen (4/11) benadrukt dat de vraag naar euthanasie zelden een louter medische kwestie is. “Wie naar de dood verlangt, verlangt vaak ook naar erkenning van zijn lijden. Lijden vraagt meer dan medische of administratieve antwoorden: het vraagt nabijheid, tijd en medemenselijkheid.”

De auteurs – Kim Snoeks, Eva Depoortere, Sofie Verdegem, Joris Vandenberghe en Lieve Lemey – waarschuwen dat het debat over euthanasie te vaak verengd wordt tot een keuze tussen leven of dood. In werkelijkheid gaat het, zeggen ze, over verbondenheid: of iemand zich nog gezien en gedragen voelt, door anderen én door de samenleving.

Veel mensen die om euthanasie vragen, hebben een lang en zwaar zorgtraject achter de rug. Wat dan nodig is, is zorg die luistert zonder te oordelen, ruimte laat voor wanhoop maar ook voor wat nog leven wil. “Het vraagt moed, solidariteit en het vermogen om samen met de persoon in nood, met naasten en hulpverleners te dragen wat ondraaglijk lijkt.” De auteurs erkennen dat er in de geestelijke gezondheidszorg grote uitdagingen blijven: te veel versnippering, te veel dwang, te weinig tijd en nabijheid. Ze vragen hervormingen die menselijkheid centraal stellen, niet alleen behandelingen. België investeert vandaag slechts 4,5 procent van het gezondheidszorgbudget in geestelijke gezondheidszorg – aanzienlijk minder dan buurlanden. Hun oproep is geen stellingname voor of tegen euthanasie, maar een pleidooi voor zorg die het lijden niet medicaliseert of bureaucratiseert, maar menselijk maakt.
“Euthanasie vraagt zorgvuldigheid; zorg die lijden draaglijker maakt, verdient dezelfde toewijding.”

Reakiro is een gezamenlijk initiatief van het UPC KU Leuven en de Broeders van Liefde. Het biedt een veilige plek in Leuven en Brugge voor mensen die worstelen met een doodswens omwille van psychisch lijden, en voor hun naasten en hulpverleners.

Lees

Pleidooi voor meer nabijheid en minder dwang in psychiatrie: ‘Lijden vraagt méér dan medische of administratieve antwoorden' | De Morgen