Clinici ontwikkelen dagboek-app

De experience sampling method is een gestructureerde dagboekmethode waarmee je fluctuaties en patronen van psychische klachten in het dagelijks leven kan registreren. Het Centrum voor Contextuele Psychiatrie doet sinds jaren onderzoek met de methode, en werkt nu samen met clinici aan een app om ze toe te passen in de klinische praktijk. 

In de experience sampling method beantwoorden patiënten een week lang tien keer per dag vragen over hun gevoel en klachten. Dat verschaft een rijk beeld aan informatie voor diagnose en onderzoek. Onder leiding van professor Inez Myin-Germeys heeft het Centrum voor Contextuele Psychiatrie (onderdeel van de Onderzoeksgroep Psychiatrie, UPC KU Leuven) hier al heel wat onderzoek met de experience sampling method verricht. Het ontwikkelde daarvoor een app die de bevraging eenvoudig en praktisch maakt. Om nu de vertaalslag naar de klinische praktijk te maken is het centrum een project gestart waarbij het de hulp vraagt van clinici.

Het gaat om clinici binnen en buiten het UPC KU Leuven. Het project heet toepasselijk Building Bridges. Clinici kunnen aangeven welke informatie relevant is en hoe je die presenteert. Ze krijgen samen met hun patiënt toegang tot een dashboard die een zinvolle samenvatting weergeeft van de antwoorden uit de bevraging. De clinici ontwikkelen dus mee het dashboard. In een volgende stap kunnen verschillende ggz-instellingen de toepassing uittesten.

  
prof. Inez Germeys (PhD)

Normale, dagelijks leven

Psychische klachten komen tot uiting in het normale dagelijks leven. Het is daar waar symptomen zich ontwikkelen en fluctueren in intensiteit. Soms heb je een goed moment, soms een moment met meer klachten. Onze standaard benadering binnen de psychiatrische zorg geeft ons weinig zicht op de patronen in het dagelijks leven die belangrijk zijn voor die psychische klachten. Wanneer zijn de symptomen meer intens aanwezig? Welke triggers, zowel in de context als binnen jezelf, kunnen we identificeren die relevant zijn voor de klachten? Maar ook de fluctuatie van moment tot moment is heel moeilijk vast te leggen als we niet in dat moment zelf kunnen meten.

Een week, tien keer daags 

Een methode die hier een antwoord op zou kunnen bieden, is de Experience Sampling Methode. Dat is een gestructureerde dagboekmethode, waarbij de patiënt in zijn dagelijks leven gevraagd wordt om korte vragenlijsten in te vullen. Er wordt gevraagd hoe je je voelt en of je last hebt van klachten. Maar er zitten ook vragen bij over de context, zoals waar je bent, met wie je bent, of wat je aan het doen bent. ‘Meestal vragen we dit tien keer per dag gedurende zes dagen. Zo krijgen we een heel rijk en gevarieerd beeld van hoe het gaat met iemand en welke aspecten voor die persoon belangrijk zijn bij de klachten, zegt prof. Inez Germeys. ‘Oorspronkelijk was Experience Sampling Methode een dagboekmethode met pen en papier, maar nu worden hiervoor apps gebruikt, wat plots de deur naar klinische toepassingen wagenwijd heeft opengezet. Toch wordt het nog maar weinig gebruikt in de kliniek.’

Building Bridges

Een belangrijke doelstelling binnen het Center voor Contextuele Psychiatrie is om de vertaalslag te maken van Experience Sampling Methode naar de klinische praktijk. Het is niet evident om de gigantische hoeveelheid informatie die je via Experience Sampling Methode verzamelt om te zetten naar bruikbare informatie voor de klinische praktijk. In het nieuwe Building Bridges-project vragen we de hulp van clinici. Ze kunnen aangeven welke informatie relevant is en hoe we die in de app het best aan hen presenteren. Het doel is om een dashboard te ontwikkelen waarbij patiënten en clinici makkelijk toegang vinden tot een zinvolle samenvatting van alle informatie die de patiënt over zichzelf heeft ingegeven. We werken hiervoor samen met clinici binnen het UPC KU Leuven, maar ook met clinici van andere instellingen. Samen met hen willen we dit dashboard ontwikkelen en vervolgens uittesten binnen verschillende ggz-instellingen.

Met de Experience Sampling Methode krijgen we een beter inzicht in psychische klachten. We kunnen er de variabiliteit van in kaart brengen. We kunnen voorspellers voor een toe- of afname van symptomen identificeren. Tenslotte helpt het om ook de interactie tussen de patiënt en zijn omgeving beter te begrijpen. Zo brengt de Experience Sampling Methode problemen beter en gedetailleerder in kaart, wat bijdraagt tot een betere diagnostiek.

Daarnaast is de methode ook heel waardevol om het behandeleffect veel preciezer te meten. Het gaat daarbij niet enkel om symptoomreductie, ook om de dagelijkse levenskwaliteit. Voelt de patiënt zich beter? Is hij actiever of heeft hij meer sociale interacties na de behandeling? Tenslotte kan de Experience Sampling Methode ook helpen om in de toekomst zorg en behandeling te bieden in het dagelijks leven, op die momenten waarop het echt nodig is.

Op die manier draagt de Experience Sampling Methode bij tot een werkelijk gepersonaliseerde aanpak binnen de psychiatrische zorg.

Myin-Germeys I, Kasanova Z, Vaessen T, Vachon H, Kirtley O, Viechtbauer W, Reininghaus U. Experience sampling methodology in mental health research: new insights and technical developments. World Psychiatry. 2018 Jun;17(2):123-132.

Lees het wetenschappelijk artikel in World Psychiatry