Liefdeloze opvoeding gaat in de genen zitten
Streng ouderschap kan een aanleg tot depressie fixeren in het DNA van kinderen, suggereert Leuvens onderzoek. Hardhandig ouderschap, met fysieke straffen en psychologische manipulatie, laat zijn sporen na in het erfelijk materiaal van kinderen. Het leidt ertoe dat hun DNA op sommige plekken wordt overschreven met extra informatie, wat de manier kan veranderen waarop het DNA door hun lichaam wordt afgelezen. Dat lijkt te leiden tot een verhoogd depressierisico op latere leeftijd, zo blijkt uit onderzoek van psychiater Evelien Van Assche onder supervisie van Stephan Claes (UPC KU Leuven).
(...) Dat hardhandig ouderschap bij kinderen via DNA-verandering depressie kan uitlokken, is voorlopig slechts een hypothese, benadrukt Van Assche, die de KU Leuven inmiddels heeft verruild voor het universitaire ziekenhuis van Münster in Duitsland. Ook Stephan Claes, onder wiens leiding het onderzoeksproject aan de KU Leuven wordt voortgezet, beaamt dat het gevonden verband tussen opvoedingstype en DNA-veranderingen niet bewijst dat het eerste de oorzaak is van het tweede. ‘We hebben voorlopig slechts een correlatie tussen beide factoren aangetoond, geen oorzakelijk verband.’
Privacy
Voor hardere bewijzen is onderzoek op de langere termijn nodig, zeggen beide onderzoekers, waarbij het bloed van kinderen vanaf hun geboorte tot in hun volwassenheid geregeld wordt onderzocht op zijn methyleringspatroon, terwijl daarnaast ook de opvoedingsmethoden zorgvuldig worden gedocumenteerd - bij de huidige studie gingen de onderzoekers voort op de inschatting van de kinderen zelf, wat niet de meest zekere manier is.
Claes: ‘Voortgezet onderzoek zou mooi zijn, maar voorlopig hebben we geen plannen in die richting. Dergelijk langetermijnonderzoek is niet alleen erg duur, er is ook moeilijk ethische toestemming voor te krijgen, omdat de privacy van de deelnemers moet kunnen worden gegarandeerd.’
Volgens Evelien Van Assche liggen nog meer vragen open, die nader onderzoek vergen. ‘We weten bijvoorbeeld niet zeker of een verstoorde methylering erfelijk overdraagbaar is van ouder op kind. Zullen de adolescenten die deelnamen aan ons onderzoek, de wijziging doorgeven aan hun kinderen, of vertrekken die kinderen met een onbeschreven blad? Voorlopig onderzoek suggereert dat het van allebei een beetje zou kunnen zijn, maar die aanname moet worden bevestigd door voortgezet onderzoek.’
Hetzelfde geldt voor de vraag of ongewenste wijzigingen in het DNA, uitgelokt door een hardhandige opvoeding, ook weer kunnen verdwijnen wanneer kinderen uit huis gaan en in een liefdevollere omgeving worden opgevangen. Of wanneer, mocht het tot een depressie komen, een behandeling goed aanslaat. ‘Op basis van onze studieresultaten kunnen we die vraag niet beantwoorden’, zegt Van Assche.
Lees 'Liefdeloze opvoeding gaat in de genen zitten' | De Standaard
Prof. dr. Stephan Claes superviseerde het onderzoek naar de link tussen depressie en liefdeloze opvoeding.