'Dementie, parkinson, alzheimer: we gebruiken dat te vaak door elkaar'
Dat oma wat trager is geworden en dat opa vergeten is wat hij vanmiddag gegeten heeft. Dat is niet zomaar 'ouder worden'. Eén op de tien ouderen kampt met een psychiatrische stoornis en al te vaak wordt zo'n stoornis niet of fout gediagnosticeerd. Met Rimpelingen in het hoofd van ouderen wil ouderenpsychiater Mathieu Vandenbulcke (50) die kwalijke clichés uit de wereld helpen. “Een zwakkere geest is niet automatisch verbonden met ouder worden.”
Met cases illustreert Mathieu Vandenbulcke, professor ouderenpsychiatrie (UPC KU Leuven), in zijn nieuwe boek Rimpelingen in het hoofd van ouderen de vele psychische problemen die gepaard kunnen gaan met een hogere leeftijd. De verhalen zijn fictief, maar wel gebaseerd op de praktijkervaring van de professor.
De eerste case uit uw boek overviel me al. De vrouw die indringers in de spiegel ziet. Het is niet algemeen geweten dat dementie gepaard kan gaan met hallucinaties.
“Naast de klassieke geheugenproblemen, zien we bij een dementieproces ook geregeld psychiatrische symptomen zoals, angst, stilvallen, onrust en inderdaad ook hallucinaties. Daarbij zijn visuele hallucinaties de meest voorkomende. Auditieve hallucinaties - stemmen horen - zijn vaker te linken aan een psychotische stoornissen zoals schizofrenie, die soms ook pas op latere leeftijd tot uiting komen. Oogproblemen kunnen ook een oorzaak zijn. Als je zicht achteruitgaat, gaat je brein invullen wat je ogen niet meer zien.”
Dat moet beangstigend zijn.
“Soms wel, maar zeker niet altijd. Ongeveer 10 procent van alle ouderen heeft weleens een hallucinatie. Zolang ze niet ontwrichtend zijn, hoeft dat niet altijd een probleem te zijn. Er is wel veel schroom om erover te spreken. Veel mensen vrezen om gek verklaard te worden. Maar neem nu Lewy body-dementie. Naast moeite met bewegen en algemene traagheid behoren visuele hallucinaties tot de kernsymptomen. Dat is overigens de ziekte die bij acteur Robin Williams werd vastgesteld na zijn overlijden.”
Mogelijk nog akeliger is het volgende cijfer: één op de tien ouderen kampt met psychische problemen.
“Je zou het ook kunnen omdraaien: 90 procent heeft er géén. Dat zou toch moeten illustreren dat normale veroudering niet automatisch gepaard gaat met ernstige geestelijke gezondheidsproblemen. Eén op de vijf heeft symptomen, zonder te voldoen aan de definitie van een stoornis, dus zonder ernstige impact op het functioneren. Bij één op de tien is er sprake van een stoornis. En daarom is het zo belangrijk om niet zomaar de diagnose van 'ouderdom' te stellen. Het grootste misverstand is dat veroudering automatisch verzwakking van de geest teweegbrengt. Het cliché zegt dat ouderen wat somber zijn, heel vergeetachtig, afwezig en zelfs nors worden … Bij normale veroudering hoort dat niet en wanneer het cliché wel bevestigd wordt, moet dit nader onderzocht worden. Dat is een van de centrale thema's van mijn boek.”
Zijn er dan geen 'normale' effecten van veroudering?
“Toch wel. Namen vergeten is volstrekt normaal. Dat begint al vanaf je 40ste en zet zich dan lineair door met de leeftijd. Ouderen worden ook in het algemeen een beetje trager in al wat ze doen. Er zijn ook lichte oproepingsproblemen wat het geheugen betreft. Multitasken wordt ook wat moeilijker. Eens een sombere dag hebben, een keertje angstig of prikkelbaar zijn, dat is volkomen normaal bij ouder worden. Maar zodra het over weken gaat, met symptomen die een impact hebben op je functioneren, dan is een gesprek met de huisarts de eerste stap.”
(...)
Prof. dr. Mathieu Vandenbulcke over zijn boek Rimpelingen in het hoofd van ouderen en misvattingen over ouder worden.
