Gedragsproblemen bij dementie goed te behandelen
Nieuwe behandeltechnieken ouderenpsychiatrie UPC KU Leuven
Persbericht | 24 oktober 2023
Aanhoudend moeilijk gedrag: het zorgt vaak voor veel leed bij patiënten met dementie en hun naasten, meer nog dan de kenmerkende geheugenproblemen. Maar net dat aspect valt goed te behandelen. Dat blijkt op de gespecialiseerde afdeling Cog K van het Universitair Psychiatrisch Centrum KU Leuven.
Experts uit binnen- en buitenland buigen zich komende donderdag 26 oktober 2023 over het ontstaan en de aanpak van boosheid en agressie op latere leeftijd tijdens het 8e Congres Ouderenpsychiatrie in Leuven.
Wie zegt dementie, denkt meteen aan het progressieve verlies van geheugen, zo kenmerkend voor de ziekte. Minder bekend maar even kenmerkend zijn de gedragsproblemen die met de ziekte gepaard gaan: denk aan aanhoudende onrust overdag, nachtelijke onrust, verbale agressie, fysiek geweld of seksuele ontremming.
Die gedragsproblemen – artsen noemen het de neuropsychiatrische symptomen van dementie – blijken meer ontwrichtend te werken dan geheugenverlies. Voor de mensen die voor iemand met dementie zorgen of ermee samenleven verzwaren ze de te dragen last aanzienlijk. De gedragsproblemen versnellen ook het ziekteproces en leiden sneller tot een opname in het woonzorgcentrum.
Thuis onhoudbaar
“Ook al kunnen we de dementie als ziekte nog niet genezen, die gedragsproblemen kunnen we meestal wel goed behandelen”, weet professor Maarten Van Den Bossche. De ouderenpsychiater werkt op Cog K, een gespecialiseerde afdeling binnen het UPC KU Leuven (Campus Kortenberg ) voor mensen die lijden aan een cognitieve stoornis die gepaard gaat met ernstige gedragsproblemen.
“Het zijn mensen bij wie de diagnose dementie is gesteld en waarvan het voor de naasten thuis, of de zorgverleners in het woonzorgcentrum, niet langer houdbaar is om voor hen te zorgen, door de aanhoudende ernstige gedragsmoeilijkheden waarmee ze kampen.
Betere levenskwaliteit
Met een opname van enkele weken tot maanden boeken ze heel mooie resultaten op afdeling Cog K. Bij de grote meerderheid van de patiënten verminderen de gedragssymptomen binnen de 8 weken aanzienlijk en verhoogt de levenskwaliteit dermate dat de patiënt terug naar huis of naar het woonzorgcentrum kan.
“Die resultaten danken we aan de gerichte en intensieve werkwijze die we kunnen hanteren op deze gespecialiseerde afdeling”, vertelt Maarten Van Den Bossche. “De patiënten weten zich omringd door een warm, multidisciplinair zorgteam dat werkt volgens de meest recente wetenschappelijke inzichten.” Het gaat om therapeuten uit diverse disciplines, een psychiater, een geriater en psychiatrische verpleegkundigen.
Voldoende staf en ruimte
Hoofdverpleegkundige Pieter Hoornaert vult aan. “Het voordeel op onze afdeling is dat we meteen met verschillende medewerkers aan de slag kunnen met een nieuwe patiënt die zich aanmeldt. Daar is de stafbezetting op voorzien. En bovendien beschikken we ook over voldoende ruimte, met bijvoorbeeld een grote leefruimte of aparte hoekjes of kamers waar we iemand een rustige, prikkelarme plek kunnen bieden.”
Breed scala therapieën
Een tweede pluspunt is dat de therapeuten en verpleegkundigen op de afdeling een breed scala aan mogelijke ingrepen of therapieën ter beschikking hebben, naast de artsen die het medische en medicamenteuze behandelplan op punt stellen. Zij observeren de patiënt en proberen enkele strategieën uit. Een eenvoudig voorbeeld is aan de slag gaan met muziek bij iemand die van muziek houdt, en daar een plaats in zijn of haar dagstructuur aan geven.
“Als teamlid kan je je bevindingen direct meegeven aan je collega’s, in de frequente briefings die we houden. Zou bouwen we een voorstel met interventies en een gepaste dagindeling op voor de patiënt. We doen dat volgens de DICE-methodiek: describe, investigate, create, evaluate. Telkens opnieuw doorlopen we circulair die vier stappen. Elk teamlid is daarop getraind.”
Overlegcultuur
“Die methode, met een sterke overlegcultuur in het team en veel kansen voor creatieve ideeën ook, werkt wonderwel. Met de inbreng van het ganse team komen we vrij snel tot een nieuwe, goede dagstructuur met aangepaste activiteiten voor de patiënt, waarmee hij weer naar het woonzorgcentrum of naar huis thuisfront kan. Dat plan geven we mee bij ontslag, en we investeren veel tijd in briefing en overleg bij die overdracht aan de zorgpartners in de woonsituatie van de patiënt.”
Arbeidsvreugde
De vrijheid en de kansen voor creativiteit vormen belangrijke redenen voor medewerkers om hier graag te werken. Ze krijgen ook voldoende tijd om bij te scholen. En het feit dat ze ook op een gedegen manier met de familie van patiënten in overleg kunnen treden – geen gesprekken op een drafje – vinden ze heel waardevol. Allemaal factoren voor veel arbeidsvreugde, wat afstraalt op de resultaten die we boeken voor de patiënten en hun naasten.”
Sensoren om agitatie te monitoren
Tot slot haalt hoofdverpleegkundige Pieter ook de technische inrichting op de afdeling aan, eveneens een pluspunt van Cog K. “Zo hebben we drie types kamers met een verschillend beveiligingsniveau. Van standaard, over verhoogd toezicht met camera’s tot wat wij noemen een kamer voor high intensive care, met hoge beveiliging om het risico dat de patiënt er zich zou kwetsen zo laag mogelijk te houden.”
“Voorts gebeurt ook veel wetenschappelijk onderzoek op onze afdeling” vult Maarten Van Den Bossche aan. “We zoeken via sensoren naar nieuwe manieren om agitatie te monitoren en de oorzaken ervan te detecteren, en testen nieuwe interventies.”
“Kortom”, besluit Pieter Hoornaert, "het werk van onze therapeuten en verpleegkundigen is heel uitdagend. Het vraagt veel kennis van de ziektebeelden maar ook praktische vaardigheden, tact en creativiteit. Maar ze krijgen wel de tijd om de mens achter de patiënt te leren kennen en van daaruit aan de slag te gaan. Daar halen ze veel voldoening uit, net als uit de mooie resultaten die volgen.”
Contacten voor de pers
prof. dr. Mathieu Vandenbulcke, diensthoofd ouderenpsychiatrie UPC KU Leuven
prof. dr. Maarten Van Den Bossche, ouderenpsychiater UPC KU Leuven
Afspraken interviews
patricia.vanherle [at] upckuleuven.be (subject: Persvraag%20-%20Gedragsproblemen%20bij%20dementie%20goed%20te%20behandelen)
Van kwaad naar erger,
over agressie bij ouderen
8e Congres Ouderenpsychiatrie UPC KU Leuven
Donderdag 26 oktober 2023
Provinciehuis Vlaams-Brabant in Leuven
Pers is van harte welkom, na afspraak.
Afspraken interviews
patricia.vanherle [at] upckuleuven.be (subject: Persvraag%20-%20Gedragsproblemen%20bij%20dementie%20goed%20te%20behandelen)
Onderwerpen congres
- Nieuwe ontwikkelingen in agitatie en agressie bij dementie: van preventie tot intensieve zorg | prof. dr. maarten Van Den Bossche, ouderenpsychiater UPC KU Leuven
- Agressie bij ouderen met persoonlijkheidsstoornissen – van heterotypische continuïteit tot ouderencriminaliteit | prof. dr. Bas van Alphen, hoogleraar ouderenpsychologie, Mondriaan Heerlen-Maastricht & VUB
- Oudere plegers van misdrijven: vele tinten grijs | Stefaan De Smet, PhD, lector en wetenschappelijk medewerker, Hogeschool Gent
- Omgaan met agressie binnen het UPC KU Leuven: een intensieve (samen-)werking van preventie tot nazorg | multidisciplinair zorgteam UPC KU Leuven
- Multimodale beeldvorming en neuromodulatie in depressie bij ouderen: resultaten van de Leuven Late-Life depression study | Studie o.l.v. prof. dr. Jan Van den Stock, neuropsycholoog, KU Leuven
- Resting-state functional brain changes in late-life depression | Chih-Hao Lien, psycholoog KU Leuven
- Synaptische plasticiteit: een zoektocht naar het mechanisme achter elektroconvulsietherapie | Maarten Laroy, psycholoog KU Leuven
- Psychomotor dysfunction in late life depression: an affective, cognitive or motor phenomenon? | dr. Margot Van Cauwenberge, neuroloog KU Leuven
- Multidisciplinaire intensieve zorg voor personen met dementie en ernstige psychiatrische en gedragsproblemen | multidisciplinair zorgteam UPC KU Leuven
- Zelfbeschadiging bij ouderen | Lisa Van Hove, doctoraatsstudent VUB
- Gevecht in de echt: over geweld in partnerrelaties op latere leeftijd | Lies Van Assche, PhD en Luc Van de Ven, ouderenpsychologen UPC KU Leuven
Contacten voor de pers
prof. dr. Mathieu Vandenbulcke, diensthoofd ouderenpsychiatrie UPC KU Leuven
prof. dr. Maarten Van Den Bossche, ouderenpsychiater UPC KU Leuven
Afspraken interviews
patricia.vanherle [at] upckuleuven.be (subject: Persvraag%20-%20Gedragsproblemen%20bij%20dementie%20goed%20te%20behandelen)
