Wakker liggen van slaap bij ouderen?

Slecht slapen komt veel voor bij ouderen, maar maakt geen deel uit van een normale veroudering.  Welk arsenaal heb je als arts, als een slaappil voorschrijven enkel op korte termijn enig soelaas brengt?

‘Ons slaappatroon en onze slaaparchitectuur veranderen met het ouder worden, maar dat betekent niet dat we slecht slapen bij ouderen als normaal mogen beschouwen,’ zegt psychiater Maarten Van Den Bossche. ‘Slaapstoornissen en nachtelijke onrust treden bijvoorbeeld vaak op bij neurodegeneratieve aandoeningen en kunnen verband houden met cognitieve en functionele achteruitgang.'

Risico op dementie

'Omgekeerd kan slecht slapen ook leiden tot uiteenlopende klachten op zowel affectief als cognitief  vlak. Onderzoek linkt slaap problemen ook steeds duidelijker aan een verhoogd risico op dementie. Die bevindingen onderschrijven het belang om stil te staan bij slaapklachten en voldoende aandacht te besteden aan een goede slaaphygiëne bij ouderen. Het UPC KU Leuven zet daarom in op het ontwikkelen van nieuwe behandelingen voor ouderen met slaapmoeilijkheden.’

Maarten Van Den Bossche maakt als psychiater, samen met onder meer longartsen van UZ Leuven, deel uit van het gespecialiseerd multidisciplinair team van het Leuvens Universitair Centrum voor  SlaapWaakstoornissen op campus Gasthuisberg. ‘Een ideale samenwerking, waarbij we wekelijks samenzitten om dossiers te bespreken.

Het slaaplabo is tot in de puntjes uitgerust, maar lang niet alle patiënten die ons raadplegen hebben ook effectief een slaaponderzoek nodig. Vaak levert een goede anamnese, het bijhouden van een dagboek en eventueel enkele dagen en nachten actigrafie thuis – via een soort polshorloge – al voldoende informatie op voor een diagnose en een behandelplan.’

Slaaptherapie

‘Van heel wat veelgebruikte slaapmiddelen weten we dat ze slechts op korte termijn soelaas kunnen brengen en veel nevenwerkingen hebben. Ze verstoren ook de slaaparchitectuur, waardoor het eerder ‘verdovende’ dan ‘slaap’middelen zijn. Wat zijn de alternatieven?

Binnen het UPC KU Leuven bieden we gepaste zorg bij een onderliggende psychiatrische aandoening, of bij een psychiatrische co-morbiditeit. Daarnaast is er een psychotherapeutisch programma bij slaapproblemen, in groep of individueel, waarmee we goede resultaten boeken. We leren er technieken aan om de slaapkwaliteit te verbeteren, en geven voorlichting over goede slaaphygiëne en psycho-educatie, omdat veel mensen er slechte gewoontes op nahouden of kampen met misvattingen.’

Alzheimer

Naast klinisch werk doet dr. Van Den Bossche ook wetenschappelijk onderzoek. ‘We onderzoeken de slaap bij mensen met alzheimer: meer inzicht kan leiden tot nieuwe therapieën om de ziekte af te remmen. We kijken ook naar het verband met gedragsproblemen.

Daarnaast voeren we in ons centrum farmacologische trials uit met nieuwe types slaapmedicatie voor insomnie, die gerichter op het brein inwerken, met minder nevenwerkingen. Dergelijke geneesmiddelen zouden een grote vooruitgang kunnen betekenen.’

Waarom wakker liggen van slaap bij ouderen?
Permanente vorming Psychiatrie
Vormingsavond 3 mei 2019