“We mogen niet stinken in onze nest tot ‘s middags” Lieven Scheire verdedigt de avondmens, artsen leggen uit

“We vinden het superflink als mensen vroeg opstaan, maar wie slaapt tot tien uur is lui. Dat vind ik geweldig ergerlijk.” Comedian Lieven Scheire (41) voelt zich als avondtype al een leven lang miskent. Hij vraagt zich af of vroeg opstaan echt de sleutel tot succes is. Slaapdokters prof. Verbraecken en prof. dr. Van Den Bossche vertellen of dat stigma van de luie en ongezonde avondmens terecht is en geven remedies voor wie worstelt met zijn ritme. “Deze twee methodes zijn zeer doeltreffend.”

Wetenschapskomiek Lieven Scheire lanceert als notoire avondmens de hashtag #ochtendmensendictatuur. Zijn laatste post op Facebook met die slagzin was goed voor tienduizend likes. We kunnen stellen: de avondmens wordt wakker en heeft er genoeg van om mee te moeten draaien in een maatschappelijk tempo gericht op vroege vogels.

(...) “Onze interne klok bepaalt of we eerder avond- of ochtendmensen zijn en die klok is aangeboren. Het zit in onze genen”, zegt prof. dr. Maarten Van Den Bossche, psychiater in het slaapcentrum (UPC KU Leuven/UZ Leuven). “Ons bioritme kan wel veranderen doorheen ons leven. Adolescenten zullen inderdaad overwegend avondtypes zijn. In de VS en Nederland experimenteerde men met latere schooluren. Dat zorgde effectief voor betere schoolresultaten. Nog opvallend: er waren minder verkeersongelukken rond de school.”

Even kaderen: wie niet helemaal volgens zijn bioritme leeft, zal een minder werkende prefrontale cortex hebben enkele uren na het opstaan. Dat gebied in de hersenen staat in voor plannen, sociaal gedrag en denkprocessen. “We kunnen veronderstellen dat jongeren die later naar school gingen, een meer actieve prefrontale cortex hadden: hun aandacht was beter en ze schatten de verkeersrisico's beter in. Minder ongelukken, dus.”

Die interne klok veranderen kan niet, zegt de arts nog. “Je kunt aan de norm voldoen, maar het is altijd beter om je natuurlijk ritme te volgen in de mate van het mogelijke. Ben je niet synchroon met je natuurlijk ritme, dan is dat bijvoorbeeld ook minder goed voor je weerstand.”

The 5 a.m club: vroege vogels zijn gezonder?

En toch hoor je net van de avondtypes weinig goeds: depressie, meer gezondheidsrisico's, ... Al zouden ze wél creatiever zijn. Prof. Van Den Bossche: “Alles heeft te maken met het feit of je ongeveer synchroon kan leven met je inwendige klok. De meesten werken van negen tot vijf. Als avondtype loop je in dat ritme sneller risico op een slaaptekort, want je blijft langer wakker maar staat wel vroeg op. Slaaptekort hangt samen met stemmingsproblemen. We zien ook een link met cardiovasculaire problemen en cognitieve problemen.”

Als een avondtype moeite heeft met vroeg opstaan, kan meteen sporten in de buitenlucht helpen. Dat natuurlijk licht activeert je interne klok.

“Maar als een avondtype later op de dag kan gaan werken, gaat die effectief productiever en creatiever zijn, want ze leven volgens hun bioritme.” De gevolgen, negatief en positief, hangen dus niet zozeer samen met welk type je bent. “Wel in hoeverre je jouw ritme kan verzoenen met je werkuren en leven. Wie dat kan, zal geen negatieve gevolgen ervaren, wel in tegendeel. Uiteraard is het bioritme ook maar één van verschillende factoren die een invloed hebben op gezondheid”, sluit de arts af.

Er is een hele die vroeg opstaan promoot. Ze gaan sporten voor het krieken van de dag, onder het motto: ochtendstond heeft goud in de mond. “Wie sport, jaagt zijn bloeddruk en hartritme naar omhoog. Dat geeft je energie en die voordelen draag je een hele dag mee”, zegt prof. dr. Johan Verbraecken van het slaapcentrum UZA. “Ook de mate van verbranding wordt bepaald door wat je in de ochtend doet. Mensen die willen afvallen ontbijten daarom beter goed, want dan is er een intensievere verbranding gedurende de rest van de dag.”

“Als een avondtype moeite heeft met vroeg opstaan, kan meteen sporten in de buitenlucht zeker helpen. Dat natuurlijk licht activeert je interne klok en doet je wakkerder voelen.” Maar voor eens en voor altijd: ook volgens dr. Verbraecken is een avondtype niet per se ongezonder. “De negatieve risico's zijn relatief en persoonsgebonden en hangen inderdaad vooral van je werkritme af.” (...)

Lees het volledige artikel op hln.be